حافظه یکی از مسائل عمده در علوم اعصاب است که تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی دارد. اختلال در حافظه، در بیماری‌هایی نظیر آلزایمر و سایر اختلالات نورودژنراتیو مشاهده می‌شود. حافظه از طریق مکانیزم‌های پیچیده‌ای مانند تقویت طولانی‌مدت (LTP) در هیپوکامپ و دیگر نواحی مغز تنظیم می‌شود، اما اختلال در این فرآیندها می‌تواند به مشکلاتی مانند از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت و کاهش عملکرد شناختی منجر شود. علاوه بر این، تغییرات شیمیایی در نورون‌ها، از جمله اختلال در تعادل انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند گلوتامات، دوپامین، سروتونین و استیل‌کولین، نقش بسزایی در شکل‌گیری و اختلالات حافظه دارند. گلوتامات به‌عنوان اصلی‌ترین انتقال‌دهنده عصبی تحریکی در پلاستیسیته سیناپسی و حافظه تأثیرگذار است، اما فعالیت بیش از حد آن می‌تواند موجب سمیت تحریکی (Excitotoxicity) و آسیب به نورون‌ها شود. عواملی مانند التهاب مزمن مغزی، استرس اکسیداتیو و آسیب به میتوکندری‌ها نیز می‌توانند به اختلالات حافظه منجر شوند. استرس مزمن، به‌ویژه از طریق افزایش سطح کورتیزول، می‌تواند اثرات منفی بر عملکرد هیپوکامپ و فرآیندهای حافظه داشته باشد. همچنین، کاهش عملکرد کولینرژیک در آلزایمر باعث مشکلات حافظه می‌شود و داروهای مهارکننده استیل‌کولین استراز به‌عنوان درمان‌های اصلی در این بیماری استفاده می‌شوند. این اختلالات و تغییرات شیمیایی اغلب به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی بروز می‌کنند و درک دقیق این مکانیزم‌ها می‌تواند به توسعه درمان‌های مؤثرتر برای اختلالات حافظه کمک کند.
منابع:
- Terry, R. D., & Katzman, R. (2001). Alzheimer’s disease and senile dementia: A synopsis of recent developments. Journal of Clinical Neurology, 17(2), 1-8
-
Heneka, M. T., Carson, M. J., El Khoury, J., et al. (2015). Neuroinflammation in Alzheimer’s disease. The Lancet Neurology, 14(4), 388-405.
-
Barker-Haliski, M., & Johnson, M. (2015). Glutamate dysregulation in Alzheimer’s disease: A review. Journal of Neurochemistry, 133(5), 777-785.
-
Cummings, J. L. (2004). Alzheimer’s disease. New England Journal of Medicine, 351(1), 56-67.
-
Lupien, S. J., McEwen, B. S., Gunnar, M. R., & Heim, C. (2009). Effects of stress throughout the lifespan on the brain, behaviour and cognition. Nature Reviews Neuroscience, 10(6), 434-445
